Hướng đi nào cho bệnh nhân bị thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống thắt lưng là gì?

Thoái hóa cột sống thắt lưng (tên tiếng Anh – Lumbar Degenerative Disease) là bệnh lý xương khớp mãn tính tiến triển chậm, tăng từ từ về cấp độ, gây đau âm ỉ không dứt, yếu cơ hai chân, mất thăng bằng, và khiến người bệnh bị hạn chế khả năng vận động do cột sống thắt lưng bị biến dạng trong khi không có biểu hiện viêm.

Đảm nhiệm chức năng nâng đỡ sức nặng của cơ thể, tạo đường cong và hình thành bộ “áo giáp” để các cơ quan nội tạng trong cơ thể bám vào, 5 đốt sống ở thắt lưng (được ký hiệu từ L1 – L5) là đối tượng dễ bị “hao mòn” trên xương sống. Đặc điểm giúp phân biệt là các đốt sống thắt lưng là không có lỗ ngang như đốt sống cổ, và không có các hõm sườn trên mỏm ngang và thân như đốt sống ngực.

Tổn thương cơ bản của thoái hóa đốt sống lưng là tình trạng sụn khớp, đĩa đệm ở cột sống thắt lưng bị thoái, đồng thời phần xương dưới sụn và màng hoạt dịch cũng có những thay đổi về cấu trúc do đĩa đệm mất nước, già cỗi.

Theo thống kê từ Viện phẫu thuật chỉnh hình Hoa Kỳ ghi nhận rằng, có khoảng hơn 85% tổng số người trên 60 tuổi mắc phải bệnh lý này. Các bác sĩ tại Phòng khám Tuệ An cho biết: “Trong bệnh thoái hóa cột sống lưng, có 2 vị trí bị ảnh hưởng nhiều nhất là đốt sống L4-L5 và L5-S1 – bởi đây là 2 “địa điểm” chịu áp lực về tải trọng cơ thể lớn nhất, cũng là nơi có chức năng giữ ổn định cho cột sống mỗi khi cơ thể vận động và di chuyển. Do vậy, lâu ngày 2 vị trí này nhanh chóng bị lão hóa nhất.”

Nguyên nhân của thoái hóa cột sống thắt lưng

Cần lưu ý rằng, thoái hóa đốt sống lưng không phải là bệnh khớp có viêm nhiễm mà là do quá trình lão hóa, khi sụn khớp và đĩa đệm phải chịu áp lực lớn kéo dài gây tổn thương, giảm hoặc mất tính đàn hồi của đĩa đệm và xơ cứng dây chằng bao khớp, khiến cho cột sống thắt lưng bị biến dạng. Thắt lưng bị thoái hóa là hậu quả của nhiều yếu tố khác nhau, cụ thể:

• Tuổi tác: là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh này. Theo thời gian, chức năng và cấu trúc xương khớp dần bị suy giảm. Đến một giai đoạn nhất định, tế bào sụn ở cột sống sẽ bị mất dần độ đàn hồi và khả năng chịu lực.
• Tính chất công việc: người thường xuyên làm việc mang vác nặng, ngồi hoặc đứng quá lâu ở một tư thế,… khiến quá trình lão hóa diễn ra nhanh và mạnh hơn, từ đó có nguy cơ khởi phát bệnh.
• Vận động sai tư thế: ngồi làm việc sai tư thế, nằm ngủ sai tư thế,… những tư thế vận động sai vừa gây áp lực đến cột sống, đặc biệt là vùng cổ và lưng, vừa ảnh hưởng tiêu cực đến các chức năng nội tạng trong cơ thể.
• Dinh dưỡng không cân đối: Người có chế độ dinh dưỡng kém hay bị rối loạn chức năng trao đổi chất trong cơ thể sẽ có nguy cơ mắc các bệnh cơ xương khớp cao hơn người bình thường.
• Các yếu tố khác: di truyền, dị tật bẩm sinh, thừa cân, béo phì, chấn thương, người đã từng phẫu thuật,…

Cột sống chính là bộ phận phải chịu đựng nhiều áp lực từ sức nặng của cơ thể và các hoạt động lao động, sinh hoạt khác. Việc nắm bắt được những nguyên nhân gây thoái hóa đốt sống thắt lưng vô cùng quan trọng, là yếu tố sẽ giúp người bệnh phòng tránh cũng như đưa ra phác đồ điều trị bệnh lý này hiệu quả nhất.

Đối tượng có nguy cơ cao mắc thoái hóa đốt sống lưng

• Người trung niên và lớn tuổi: 2 đối tượng có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất;
• Những người làm công việc văn phòng thường xuyên tiếp xúc với máy tính, công nhân may, công nhân bốc vác, tài xế lái ô tô;...
• Người thừa cân, béo phì;
• Người gặp tai nạn giao thông hoặc va đập khiến cột sống bị tổn thương;
• Người có chế độ dinh dưỡng không khoa học và ít vận động; 
• Có người thân mắc các bệnh lý về thoái hóa cột sống.

Theo thống kê, tại Việt Nam có đến hơn 80% số người ở độ tuổi trên 50 mắc phải vấn đề về cột sống hoặc thoái hóa cột sống, trong đó nữ giới có tỷ lệ mắc cao hơn ở nam giới.

Triệu chứng của thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa cột sống là bệnh lý xương khớp mãn tính có tốc độ tiến triển khá chậm, không có biểu hiện cụ thể trong giai đoạn đầu. Do vậy, để nhận biết bệnh sớm là tương đối khó khăn. Triệu chứng rõ ràng nhất là các cơn đau nhức khởi phát từ vị trí bị thoái hóa. Cụ thể:

• Đau dữ dội, đau âm ỉ làm hạn chế khả năng vận động của sụn khớp. Cơn đau lưng sẽ tăng lên khi vận động, thời tiết thay đổi,…
• Đau vùng lưng dưới, lan xuống mông và hai chi dưới làm người bệnh không cúi được.
• Mất thăng bằng và đi lại khó khăn.
• Yếu ở tay hoặc chân, sự phối hợp giữa tay và chân kém.
• Đau vùng gáy, lan xuống hai bả vai và cánh tay, gây tê cẳng tay và ngón tay.
• Khó kiểm soát bàng quang và ruột.
• Nghe thấy tiếng lục cục khi cử động cột sống thắt lưng, nhất là khi xoay người.

Khi bị thoái hóa đốt sống thắt lưng, các cơn đau xương khớp có thể âm ỉ trong nhiều ngày, cường độ đau tăng lên khi vận động và giảm đi khi người bệnh nghỉ ngơi. Càng ở giai đoạn nặng, triệu chứng của thoái hóa cột sống lưng sẽ càng nặng nề hơn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi hoạt động của bệnh nhân.

Bệnh thoái hóa cột sống lưng có nguy hiểm không?

Biến chứng nguy hiểm của thoái hóa đốt sống lưng là:

• Đau thần kinh tọa: các cơn đau chèn ép lên rễ thần kinh gây cơn đau nhức vùng thắt lưng, có xu hướng lan xuống vùng hông, cẳng chân khiến người bệnh gặp khó khăn trong di chuyển.
• Thoát vị đĩa đệm, bệnh gai cột sống;
• Biến dạng cột sống: gây cong, gù, gây mất thẩm mỹ;
• Chèn ép tủy sống;
• Teo cơ;
• Tàn phế, bại liệt: là hậu quả của thoái hóa đốt sống cổ nghiêm trọng nhất.
• Gây trở ngại thị lực: đây là rủi ro nguy hiểm, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như: mắt sưng đau, chảy nước mắt, sợ ánh sáng, thị lực giảm mạnh, thậm chí là mù.

Đáng lo ngại, hiện nay tình trạng thoái hóa cột sống lưng đang có xung hướng “trẻ hóa”. Nếu như trước kia, bệnh thường xuất hiện nhiều nhất ở độ tuổi 50 thì giờ đây đã có rất nhiều trường hợp người mắc phải căn bệnh này khi vừa bước qua 30.

Theo một báo cáo y khoa gần đây cho thấy, ai cũng có nguy cơ mắc phải căn bệnh này. Tại Anh, mỗi năm các bệnh viện ghi nhận hơn 2.3 triệu trường hợp mắc chứng thoái hóa cột sống vùng thắt lưng đến khám. Đặc biệt, tỷ lệ người châu Âu mắc bệnh cao hơn người châu Á.

Chẩn đoán thoái hóa cột sống thắt lưng

Việc chẩn đoán thoái hóa cột sống là vô cùng cấp thiết với người xuất hiện các triệu chứng của bệnh. Điều này giúp bác sĩ tìm ra được nguyên nhân cụ thể, từ đó đưa ra được phác đồ điều trị bệnh chính xác và hiệu quả nhất. Thông thường, người bệnh sẽ được bác sĩ khám các triệu chứng hiện có và chỉ định thực hiện một số các xét nghiệm lâm sàng, cận lâm sàng để chẩn đoán bệnh. Tại Phòng khám Tuệ An, quy trình chẩn đoán bao gồm:

• Thực hiện chụp X-quang: Hình ảnh từ X-quang cho phép phát hiện những vị trí tổn thương nhỏ nhất ở các cột sống bị hẹp, hẹp lỗ liên hợp đốt sống, gai xương sống.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Công nghệ chụp chiếu chẩn đoán bệnh tật tân tiến bậc nhất hiện nay. Hình ảnh có được sau khi chụp MRI không những chỉ ra rõ ràng dấu hiệu thoái hóa hẹp đĩa đệm, gai xương… mà còn phân tích chi tiết trạng thái và mức độ thoái hóa cột sống giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chi tiết nhất.
• Chụp CT cắt lớp: Đây cũng là xét nghiệm thường được bác sĩ chỉ định cho người bệnh nghi ngờ mắc thoái hóa cột sống để tìm được nguyên nhân gây ra và xác định chính xác vị trí tổn thương.

Điều trị bệnh thoái hóa cột sống lưng tại Phòng khám Tuệ An - Hướng đi mới không cần phẫu thuật cho bệnh nhân

Sử dụng thuốc chỉ một phần giảm đau và chống viêm, không thể giúp phục hồi cột sống. Vì vậy, nhằm mang đến hiệu quả chữa trị tốt nhất cho bệnh nhân thoái hóa cột sống lưng, bên cạnh Trị liệu thần kinh cột sống, các bác sĩ tại Phòng khám Tuệ An còn sử dụng phương pháp vật lý trị liệu thay vì dùng thuốc hay phẫu thuật.

Vật lý trị liệu là một nhánh của y học phục hồi chức năng, hỗ trợ bệnh nhân duy trì, phục hồi, cải thiện khả năng sinh lý, hoạt động thế lý. Tùy vào mức độ và tình trạng bệnh, các bác sĩ sẽ lựa chọn loại máy tập vật lý trị liệu và các bài tập phù hợp cho từng bệnh nhân. Hiện nay, có các phương thức vật lý trị liệu được sử dụng phổ biến như sau:

Kéo giãn giảm áp cột sống bằng máy DTS: phương pháp này được dùng trong chữa trị thoái hóa cột sống, giúp kéo dãn các cơ co thắt ở cột sống, mở rộng các lỗ liên hợp, giúp đĩa đệm trở lại vị trí tự nhiên ban đầu, không còn chèn ép các dây thần kinh xung quanh cột sống.

Điện trị liệu

• Sóng ngắn: giúp tăng tuần hoàn máu trong các mô, phục hồi nuôi dưỡng các khu vực bị tổn thương, giúp chữa lành các cơn đau.
• Kích thích điện: Sử dụng điện để ức chế đường dẫn truyền thần kinh não giúp giảm các cơn co thắt gây đau.
• Siêu âm: tăng cường hoạt động tuần hoàn máu, giúp nuôi dưỡng sâu vào các mô cơ.
• Laser cường độ cao: tia laser có tác dụng gây tê và kích thích quá trình tái tạo mô cơ, giảm các cơn đau mỏi.

Vận động trị liệu bằng máy ATM2: hoạt động dựa trên nguyên lý kích thích các cơ thần kinh chuyển động theo cường độ và vị trí khác nhau, từ đó tác động đến hệ thống thần kinh điều khiển trung ương, giúp chỉnh sửa các cấu trúc sai lệch trên cột sống.

Thiết bị giảm áp Vertetrac: giúp chữa lành các tổn thương cột sống nhanh hơn các thiết bị khác. Tuy có nguyên lý hoạt động tương tự máy ATM2 nhưng Vertetrac có thể dùng song song với quá trình chữa bệnh và luyện tập, giúp bệnh nhân tiết kiệm thời gian điều trị.

Tùy theo từng tình trạng bệnh, các bác sĩ điều trị tại Phòng khám Tuệ An sẽ thiết kế các bài tập phù hợp nhằm giúp bệnh nhân duy trì tình trạng sức khỏe và tránh tái đau trở lại.